Việt Nam nổi tiếng thế giới với nghề gốm, nơi mà các dòng sản phẩm thủ công không chỉ được yêu thích trong nước mà còn vang danh trên thị trường quốc tế. Gốm hoa lam là một nhánh phát triển quan trọng của gốm cổ Việt, mang phong cách men hoa lam đặc trưng, được đánh giá có giá trị nghệ thuật và kỹ thuật cao. Nhiều sản phẩm gốm hoa lam xưa như lọ hoa Bát Tràng, bình hút tài lộc hay đồ thờ Bát Tràng vẫn được gìn giữ và sưu tầm cho đến ngày nay.
Khởi nguồn và phát triển của dòng gốm men lam
Trong thời Lý – Trần, nghệ thuật gốm Việt đã đạt đến đỉnh cao với các loại men nâu, men ngọc và những sản phẩm đắp nổi tinh xảo. Vào cuối thế kỷ XIV, gốm hoa lam bắt đầu xuất hiện, sử dụng oxit coban để tạo nên sắc lam đặc trưng trên nền men trắng sáng. Kỹ thuật chế tác xương gốm mịn và nung ở nhiệt độ cao giúp tạo ra chất lượng men đều, bóng, có khả năng chịu lực tốt hơn.
Gốm Hoa Lam Cổ – Hình ảnh bình hoa với Gốm hoa lam
Gốm hoa lam là gì?
Gốm hoa lam là tên gọi chỉ các sản phẩm gốm có họa tiết màu lam vẽ tay bằng oxit coban. Đây là loại men cao cấp được ứng dụng rộng rãi tại các lò gốm truyền thống như Bát Tràng, Chu Đậu, Móng Cái, Biên Hòa… Không chỉ giới hạn trong các món đồ gia dụng, gốm hoa lam còn xuất hiện trên các sản phẩm mỹ nghệ và lọ hoa Bát Tràng phục vụ trang trí hoặc thờ cúng.
Sự vươn ra quốc tế của gốm hoa lam
Nhiều hiện vật khảo cổ tại Indonesia, Nhật Bản, Thổ Nhĩ Kỳ… đã minh chứng cho việc gốm hoa lam Việt từng được xuất khẩu với số lượng lớn. Khám phá nổi bật nhất là tàu đắm Cù Lao Chàm, nơi hơn 240.000 hiện vật, đa số là gốm Việt, đã được tìm thấy. Điều này thể hiện vai trò quan trọng của dòng gốm men lam trong lịch sử thương mại biển Đông.
Gốm hoa Lam tại xưởng Gốm Đoàn Quang Bát Tràng ngày nay
Gốm Đoàn Quan Bát Tràng phục chế và duy trì các dòng men cổ. Tại xưởng gốm Đoàn Quang Bát Tràng, chúng tôi luôn cố gắng tạo ra những sản phẩm không chỉ đẹp mà còn ý nghĩa.
Đặc điểm kỹ thuật và nghệ thuật của gốm hoa lam
Về kỹ thuật, gốm hoa lam sử dụng xương gốm sành trắng, độ cứng cao, mịn và bền. Men chủ yếu là men tro trấu, men đá, giúp bề mặt sản phẩm mượt mà và sáng bóng. Kỹ thuật vẽ bằng bút lông với màu lam coban cho phép thể hiện các sắc độ đậm nhạt sinh động và tinh tế – một điểm nổi bật khiến dòng gốm này khác biệt với men rạn giả cổ.
Chủ đề trang trí đa dạng
Nghệ nhân xưa thể hiện nhiều đề tài phong phú trên gốm hoa lam, như:
- Con người: cảnh sinh hoạt dân gian, các nhân vật cổ tích, đám cưới trên sông.
- Thế giới động vật: long, lân, quy, phượng; chim chóc, thú rừng, thủy sinh.
- Phong cảnh: sơn thủy, cung điện, đình chùa, cảnh tắm, cảnh làm tình dân gian.
- Thực vật: sen, cúc, mai, trúc, mẫu đơn, rau muống, tàu chuối…
Bình hút tài lộc Gốm Hoa Lam vẽ tứ cảnh – Gốm Bát Tràng Đoàn Quang
Đặc biệt, kỹ thuật phối hợp vẽ lam với vẽ màu và trang trí vàng kim được ứng dụng trên nhiều sản phẩm như bình hút tài lộc hay tượng nghệ thuật. Những sản phẩm này thể hiện sự giao thoa giữa mỹ thuật cung đình và dân gian, góp phần tôn vinh tinh hoa văn hóa Việt.
Gốm hoa lam – Biểu tượng văn hóa gốm Việt
Trải qua hàng thế kỷ, gốm hoa lam vẫn giữ nguyên giá trị thẩm mỹ và văn hóa. Dù có giai đoạn thăng trầm, nhưng những sản phẩm gốm hoa lam vẫn được trân trọng tại các bảo tàng, bộ sưu tập tư nhân, và các dòng sản phẩm hiện đại tại làng gốm Bát Tràng vẫn kế thừa tinh thần ấy qua các món đồ thờ Bát Tràng hoặc sản phẩm trang trí cao cấp.
Gốm hoa lam không chỉ là một loại hình nghệ thuật, mà còn là minh chứng sống động cho sự sáng tạo, khéo léo và văn hóa sâu sắc của người Việt. Đó là lý do tại sao dòng gốm này vẫn tiếp tục được gìn giữ, phát triển và trân quý qua thời gian.
Gốm Hoa Lam tại Gốm Bát Tràng Đoàn Quang
Quý anh chị có quan tâm tới dòng sản phẩm gốm sứ Bát Tràng nói chung và Gốm Hoa Lam nói riêng có thể liên hệ với Gốm Đoàn Quang theo thông tin dưới đây.
XƯỞNG GỐM BÁT TRÀNG ĐOÀN QUANG
- Địa chỉ: Số 203, Thôn 2 Bát Tràng, Xã Bát Tràng, Hà Nội
- Hotline: 0868 384 188
- Website: https://gombattrangdoanquang.com/
