Có một làng nhỏ ven sông Cầu, từng sôi động với tiếng lửa lò, tiếng chày đập đất, tiếng bước chân thương lái… Đó là Thổ Hà – vùng đất gốm vang danh khắp miền Bắc một thuở. Ngày nay, ngôi làng ấy vẫn nằm đó, yên ả và thầm lặng, như một cuốn sách cổ chờ người đọc lại.
Làng gốm Thổ Hà – Hình ảnh Cổng Làng
Khởi Nguồn Gốm Thổ Hà
Lịch sử nghề gốm ở Thổ Hà bắt đầu từ thế kỷ XIV, thời điểm mà đất sét nơi đây được phát hiện là nguyên liệu tuyệt hảo. Gần bên dòng sông Cầu, thuận tiện giao thương, Thổ Hà nhanh chóng vươn lên thành một trung tâm buôn bán gốm sứ lớn của vùng Kinh Bắc xưa.
Bóng Hình Làng Việt Trong Kiến Trúc
Cùng với sự phát triển của nghề thủ công, người dân Thổ Hà dần kiến tạo nên một không gian làng thuần Việt: cổng làng cổ kính, mái đình rêu phong, mái nhà lợp ngói mũi hài rộng bản, nơi góc mái cong vút lên như tay múa. Những hoa văn rồng, phượng, mây trời hay cỏ cây đều được chạm khắc bằng bàn tay khéo léo, truyền thần của người thợ làng.
Gốm Không Men – Nghệ Thuật Từ Đất Và Lửa
Gốm Thổ Hà đặc biệt ở chỗ không dùng men phủ. Những chiếc chum ngâm rượu, vại, tiểu, chõ… được tạo hình từ đất sét dẻo, rồi đưa vào lò nung ở nhiệt độ cao để chính đất tự tiết ra lớp men tự nhiên óng ánh. Bề mặt sản phẩm khi hoàn thiện có màu nâu sẫm hoặc tím rắn rỏi, sờ mát tay, gõ nghe như tiếng kim loại ngân vang.
Làng gốm Thổ Hà – Các sản phẩm gốm sứ
Những Sản Phẩm Gắn Với Đời Sống
Khác với gốm mỹ nghệ, sản phẩm của Thổ Hà xưa thuần túy phục vụ sinh hoạt thường nhật: từ chum đựng nước, vại muối dưa, đến chõ đồ xôi, tiểu sành hay chĩnh đựng gạo. Mỗi vật dụng đều giản dị nhưng bền bỉ, gắn bó với nếp sống làng quê Việt suốt bao thế hệ.
Thổ Hà hôm nay vẫn còn đó, như một chứng tích sống động của ký ức làng nghề. Dẫu không còn rực rỡ như xưa, nhưng những dấu vết ấy đủ để khiến bất kỳ ai ghé qua cũng phải lặng người suy ngẫm về một thời vàng son đã qua.
