Khám Phá Làng Gốm Bàu Trúc

Làng gốm Bàu Trúc không chỉ là điểm đến văn hóa đặc sắc của Ninh Thuận mà còn là nơi lưu giữ tinh hoa nghề gốm Chăm cổ truyền, đặc biệt bởi đôi bàn tay khéo léo của những người phụ nữ nơi đây.

Giới Thiệu Về Làng Gốm Bàu Trúc

Làng gốm Bàu Trúc (tên Chăm là Palay Hamuk) nằm ở thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, cách thành phố Phan Rang khoảng 10km về phía Nam. Đây là một trong những làng gốm cổ nhất Đông Nam Á và duy nhất còn duy trì phương pháp làm gốm thủ công truyền thống.

Làng gốm Bàu Trúc

Hình ảnh – Làng gốm Bàu Trúc, TT Phước Dân, huyện Ninh Phước, Tỉnh Ninh Thuận

Điều đặc biệt ở Bàu Trúc là mọi sản phẩm đều được tạo ra hoàn toàn bằng tay. Dụng cụ làm gốm sứ đơn giản, và hầu hết người thợ đều là phụ nữ Chăm. Gốm nơi đây nổi tiếng bởi vẻ đẹp mộc mạc, độ bền cao, và tính năng giữ nước mát nhờ sử dụng loại đất sét đặc biệt từ sông Quao.

Nghề Gốm Gắn Với Phụ Nữ Chăm

Theo truyền thuyết, nghề gốm được vợ chồng ông tổ Poklong Chanh truyền dạy cho phụ nữ Chăm từ thời xa xưa. Chính vì thế, làm gốm tại Bàu Trúc gần như là đặc quyền của phụ nữ. Họ đảm nhận các khâu chính từ trộn đất, nhào nặn, tạo hình cho đến khắc hoa văn. Đàn ông chủ yếu hỗ trợ những công đoạn nặng như đập đất, đốt lò.

Gốm Bàu trúc và người phụ nữ Chăm

Gốm Bàu trúc gắn liền với hình ảnh người phụ nữ Chăm

Điều thú vị là trong làng, một bé gái có thể báo giá sản phẩm, nhưng người đàn ông lớn tuổi lại không. Các bé gái từ nhỏ đã được học làm gốm và phải thành thạo trước khi lấy chồng. Còn bé trai thì không bắt buộc học nghề này.

Phương Pháp Làm Gốm Độc Đáo

Không sử dụng bàn xoay làm gốm như nhiều nơi khác, người thợ Bàu Trúc tạo hình gốm bằng cách xoay quanh một trụ đá tròn. Bàn tay nhào nặn, đôi chân uyển chuyển khiến khối đất sét dần biến thành bình nước, lọ hoa hay nồi đất một cách điêu luyện. Nhiều du khách thử làm nhưng chỉ vài vòng đã chóng mặt, mới thấy được sự khéo léo của thợ Chăm.

Làng gốm Bàu Trúc và phương pháp làm gốm thủ công

Làng gốm Bàu Trúc và phương pháp làm gốm thủ công độc đáo

Sau khi tạo hình, sản phẩm được bàn giao cho người thợ khác để trang trí. Hoa văn ở đây được tạo từ các dụng cụ hết sức đơn sơ như vỏ sò, bánh xe đồ chơi, que gỗ nhỏ… nhưng lại tạo ra các họa tiết tinh tế mô phỏng thiên nhiên như hoa lá, sóng nước, núi non. Gốm mang vẻ đẹp dịu dàng như người con gái Chăm nhưng cũng mạnh mẽ, rắn rỏi như những ngọn tháp cổ kính nơi đây.

Công Đoạn Nung Gốm Và Tạo Màu

Gốm sau khi phơi khô sẽ được đốt lộ thiên bằng cách chất rơm củi quanh sản phẩm. Màu sắc của gốm cũng là một điểm đặc biệt khi người thợ sử dụng nguyên liệu thiên nhiên như trái thị, trái dông để tạo màu. Sản phẩm sau khi phun màu sẽ được nung tiếp để giữ màu bền, tạo nên các sắc thái đặc trưng như đỏ hồng, nâu đất, xám tro hay đen bóng.

Nung gốm thủ công tại Làng gốm Bàu Trúc

Hình ảnh – Nung gốm thủ công tại Làng gốm Bàu Trúc với rơm của đốt om

Gốm Bàu Trúc Trong Đời Sống Hiện Đại

Mỗi sản phẩm gốm là một phần linh hồn của văn hóa Chăm, được thể hiện rõ qua kiểu dáng, hoa văn và cách chế tác. Dù không bóng loáng như gốm công nghiệp, nhưng nét mộc mạc, vệt cháy sần sùi lại chính là sức hút riêng của gốm Bàu Trúc.

Làng Gốm Bàu trúc ngày nay

Hình ảnh – Một cửa hàng trưng bày đồ gốm sứ Bàu Trúc

Ngày nay, gốm Bàu Trúc không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt mà còn hiện diện tại nhiều khu nghỉ dưỡng, khách sạn cao cấp trên cả nước. Những ai yêu thích văn hóa Chămpa chắc chắn sẽ không thể bỏ qua việc sở hữu ít nhất một món gốm từ ngôi làng này.

Làng gốm Bàu Trúc không chỉ là nơi gìn giữ truyền thống mà còn là niềm tự hào của người Chăm ở Ninh Thuận – nơi nét đẹp văn hóa hòa quyện cùng đôi bàn tay tài hoa của con người.

Reply